Jubileusz Diecezji Sandomierskiej

www.sandomierz.eparafia.pl

W tych dniach diecezja sandomierska świętuje 200-lecie swego istnienia. W ciągu tych dwóch wieków, 13 lat kierował nią Sługa Boży bp Piotr Gołębiowski. On też 50 lat temu przygotował i przeprowadził jubileusz 150-lecia diecezji. Poniżej przytaczamy w całości Odezwę, jaką z tej okazji skierował do swych diecezjan w 1968 r.

Odezwa z okazji 150-lecia diecezji sandomierskiej

i Dni Maryjnych w 1968 r.

Umiłowany Ludu Boży Diecezji Sandomierskiej,

Bracia Kapłani i Katolicy świeccy. 

Papież Pius VII mocą bulli Ex imposita Nobis, ogłoszonej 30 czerwca 1818 r., utworzył diecezję sandomierską. 150 lat upływa w roku bieżącym od tej chwili.

Spełniając życzenie śp. ks. Biskupa Jana Kantego Lorka, który zamierzał urządzić obchód 150-lecia diecezji sandomierskiej, podejmujemy tę myśl jako wykonanie przekazanego nam testamentu. Wprawdzie 150 lat istnienia diecezji nie stanowi zbyt wielkiego okresu w porównaniu do czasu powstania najstarszych diecezji w Polsce, jak np. biskupstwa w Poznaniu, które przeżywa w tym roku swoje tysiąclecie. Wszakże półtora wieku istnienia diecezji – to okres aż nadto wystarczający, aby go uczcić obchodem jubileuszowym i chociaż częściowo spłacić dług wdzięczności wobec Pana Boga i ludzi, którzy stali się Jego narzędziami w szerzeniu dobra na terenie świętego Kościoła diecezji sandomierskiej. 

1. 150 lat życia diecezji sandomierskiej

Sobór Watykański II krótko, a treściwie i głęboko opisuje diecezję jako „część Ludu Bożego, powierzoną pieczy biskupa przy współpracy kapłanów, tak by trwając przy swym Pasterzu i zgromadzona przez niego w Duchu Świętym, przez Ewangelię i Eucharystię tworzyła Kościół partykularny, w którym faktycznie jest obecny i działa jeden, święty, katolicki i apostolski Kościół Chrystusowy” (Dekr. o pasterskich obowiązkach Biskupów w Kościele, rozdz. II, n. 11). Należąc przeto do diecezji katolickiej, stanowimy cząstkę Ludu Bożego, jesteśmy włączeni w tajemnicze Ciało Chrystusowe którym jest Kościół, mamy przystęp do skarbnicy najcenniejszych darów Bożych, jak wspólne modlitwy, Ewangelia – zawierająca słowa nieomylnej prawdy i życia wiecznego, Sakramenty św. – „źródła wody żywej”, przede wszystkim zaś Najśw. Eucharystia, która w każdej Mszy św. uobecnia na nowo Przenajśw. Ofiarę Chrystusową, a w Komunii św. daje nam na pokarm „Chleb żywy, który z nieba zstąpił… i zapewnia życie światu” (J 6, 51). Życie religijne i obyczajowe diecezji skupia się przy prawowitym biskupie katolickim złączonym z Ojcem św. węzłem wiary, uległości i miłości.

Sobór Watykański II tak się wyraża o stanowisku biskupa w diecezji: „Poszczególni biskupi, następcy Apostołów, są widzialnym źródłem i fundamentem jedności w swoich partykularnych Kościołach, uformowanych na wzór Kościoła Powszechnego, w których istnieje i z których się składa jeden i jedyny Kościół Katolicki. Toteż poszczególni biskupi reprezentują każdy swój Kościół, wszyscy zaś razem z Papieżem, cały Kościół, złączeni więzią pokoju, miłości i jedności” (Konst. dogm. o Kościele, rozdz. III, n. 23).

W ciągu 150 lat dziewięciu Biskupów Ordynariuszów kolejno zasiadało na stolicy sandomierskiej, dźwigając brzemię wielkiej odpowiedzialności i trudów pasterskich.

Najkrócej rządził diecezją pierwszy z biskupów sandomierskich Stefan Hołowczyc, który wkrótce po objęciu diecezji został wyniesiony na stanowisko arcybiskupa metropolity warszawskiego. Najdłużej, bo 30 lat i 7 miesięcy i bodaj w najcięższych warunkach kierował diecezją, zmarły 4 stycznia 1967 r. ks. Biskup Jan Kanty Lorek, Pasterz gorliwy według Serca

Bożego, mąż modlitwy, kapłan pełen dobroci i pogody ducha, wzór miłosierdzia chrześcijańskiego, prawdziwie Ojciec ubogich.

Za okres 150-lecia pięciu księży Biskupów Sufraganów wspierało swą pracą Pasterzy Diecezji. Przy boku Biskupów „dzielił ich ciężar dnia i upalenia” długi szereg kapłanów diecezjalnych w liczbie 1864 do dnia dzisiejszego.

Wielu spośród kapłanów chlubnie się wyróżniło bądź świątobliwością życia i wybitną gorliwością duszpasterską, bądź nauką i pracą pisarską czy społeczną. Szczególnie w okresie powstania styczniowego i podczas drugiej wojny światowej diecezja sandomierska złożyła ciężką daninę ofiary i krwi kapłańskiej. W 1863 r. w Opatowie na ulicy zginął od kuli nieprzyjaciela ks. Franciszek Przybyłowski, profesor seminarium duchownego, gdy oddawał posługę kapłańską powstańcom. Na zesłaniu sybirskim przebywało 29 kapłanów, 18 było zmuszonych do opuszczenia kraju, w latach 1863-1914 w więzieniach rosyjskich przebywało 237 kapłanów, 11 alumnów sem. duchów, brało udział w powstaniu styczniowym.

Podczas drugiej wojny światowej zginęło 22 kapłanów (i 1 alumn), na czele ze świątobliwym ks. prałatem Antonim Rewerą, proboszczem sandomierskim.

Życie zakonne, będące podtrzymaniem ducha Chrystusowego w społeczności wiernych, doznało w diecezji sandomierskiej, podobnie jak w innych diecezjach dawnego Królestwa Polskiego, ciężkich doświadczeń z powodu dwukrotnej kasaty zakonów męskich i żeńskich. Szczególnie dotkliwe były kasaty jako zemsta za udział zakonników w powstaniu 1863 r. W chwili odzyskania wolności w 1918 r., pozostało, poza siostrami Szarytkami pracującymi w szpitalach, zaledwie kilka SS. Bernardynek staruszek w klasztorze św. Katarzyny u stóp Łysicy. W ostatnich latach przed wybuchem pierwszej wojny światowej działały już zgromadzenia zakonne ukryte założone przez Sługę Bożego, ojca Honorata, Kapucyna. Obecnie pracuje w diecezji około 80 zakonników i około 800 zakonnic.

Liczba wiernych wzrosła z 380.000 w 198 parafiach i 17 dekanatach w 1818 r. do około 1 miliona 150 tys. w 270 parafiach i 27 dekanatach w 1967 r. Chlubą diecezji jest Sługa Boża Wanda Malczewska, urodzona w Radomiu 15 maja 1822 r. i tam ochrzczona w kościele św. Jana. W świątyniach radomskich modliła się i otrzymywała szczególne łaski. Dziś jest kandydatką na ołtarze. Modlitwą przyśpieszajmy godzinę Jej beatyfikacji.

Opatrzność Boża zrządziła, że jubileusz 150-lecia diecezji sandomierskiej rozpoczynamy w okresie sieroctwa po śmierci ks. Biskupa Jana Kantego Lorka. Miejmy w pamięci słowa ks. Kardynała Prymasa Polski, wypowiedziane w dniu pogrzebu naszego zmarłego Arcypasterza: „Zmobilizujcie wasze modlitwy do Ducha Świętego, który zapewni wam przez Chrystusa stałą opiekę i przyśle Anioła Bożego, który poprowadzi święty Kościół sandomierski”. Módlmy się gorąco, aby Duch Św. w tym roku jubileuszowym przysłał nam Pasterza.

2. Dni Maryjne

Z obchodem 150-lecia diecezji pragniemy połączyć Dni Maryjne. W czyjeż bowiem ręce złożymy nasze dziękczynienia, jeżeli nie w macierzyńskie ręce Niepokalanej Dziewicy-Wspomożycielki, przez którą Ojciec Najlepszy zsyłał diecezji sandomierskiej swe dobrodziejstwa? Jej chwała bez przerwy istnieje i rośnie w naszej diecezji. Potężne wezwanie do Czci Maryi idzie na całą diecezję ze starożytnej świątyni maryjnej, naszej czcigodnej bazyliki katedralnej, matki wszystkich kościołów diecezjalnych, wzniesionej przez króla Kazimierza Wielkiego przed 6 wiekami pod wezwaniem Narodzenia Najśw. Maryi Panny. Kilkanaście Sanktuariów Maryjnych rozsianych w różnych punktach diecezji stanowi ogniska życia religijnego i promieniuje uwielbieniem Maryi. Modlitwa różańcowa, której wonią nasiąkły przez 700 lat mury sędziwego kościoła św. Jakuba w Sandomierzu, Sanktuarium Matki Bożej Różańcowej, zapuściła głębokie korzenie w parafiach i w rodzinach diecezji. 66 świątyń w diecezji nosi imię Najśw. Maryi Panny. A przy drogach naszych często spotykamy Jej kapliczki i figury.

Zadaniem Dni Maryjnych będzie pogłębienie czci i miłości do Najśw. Maryi Panny. Duże możliwości otwierają się przed nami. Sobór Watykański II ofiarował nam w Konstytucji dogmatycznej o Kościele wspaniały rozdział ósmy, zatytułowany: „Maryja w tajemnicy Chrystusa i Kościoła”. 13 maja 1967 r. z racji 50-lecia objawień Najśw. Maryi Panny w Fatimie Ojciec św. Paweł VI ogłosił Orędzie, zaczynające się słowami Znak wielki, o doniosłej roli Maryi w życiu wyznawców Chrystusowych. Rozważanie tych dwóch cennych dokumentów doprowadzi nas do głębokiego poznania Maryi, gorętszego Jej umiłowania i ochoczego naśladowania, co zapewni wzrost życia prawdziwie chrześcijańskiego, opartego na przykazaniach miłości Boga i bliźniego.

Gorące przywiązanie do Matki Bożej, Królowej Polski, ujawniło się żywiołowo w czasie obchodów Tysiąclecia Chrztu Polski. I chociaż Obraz Najśw. Maryi Panny Jasnogórskiej nie mógł już nawiedzić Sandomierza, Maryja duchowo była wśród nas obecna, odbierała hołdy uwielbień i miłości, hojnie rozsiewała dary Boże. Punktem szczytowym było złożenie przed obliczem Królowej Polski żywego wotum. Stało się to 3 maja 1966 roku, gdy w obecności ks. Kardynała Prymasa Polski, Stefana Wyszyńskiego i przy udziale całego Episkopatu Polski, licznego duchowieństwa i rzeszy wiernych oddaliśmy się Matce Najświętszej w dobrowolną niewolę miłości za Kościół w naszej Ojczyźnie i na całym świecie. Poszczególne diecezje włączyły się do tego aktu historycznego. W naszej bazylice katedralnej w dniu 3 lipca 1966 r., na zakończenie uroczystości milenijnych, wyraziliśmy nasz świadomy udział w akcie oddania się Maryi.

Umiłowani Bracia i Siostry. Wzrusza nas zapał religijny z jakim do swych domów katolickich wprowadzaliście najpierw Różaniec Soborowy, a potem Obraz Matki Bożej Częstochowskiej. Jest to żywy znak tęsknoty naszych rodzin za obecnością wśród nich Maryi.

W Dniach Maryjnych będziemy stale nawiązywali do tych wielkich przeżyć milenijnych, czerpiąc stąd zachętę do złożenia w ręce Matki Bożej przyszłości naszej diecezji, każdej parafii, każdej rodziny i każdej duszy.

O ile Pan Bóg pozwoli, uroczystości 150-lecia diecezji i Dni Maryjnych rozpoczną się w sandomierskiej bazylice katedralnej w niedzielę 9 czerwca br. Szczyt swój osiągną w Studziannie, gdzie 18 sierpnia br. odbędzie się koronacja cudownego Obrazu Najśw. Maryi Panny Świętorodzinnej. Główne trudy przygotowania tej rzadkiej uroczystości przyjęli na siebie księża Filipini, opiekunowie Sanktuarium Studziańskiego, którzy obchodzą w tym roku trzechsetną rocznicę przybycia pierwszych synów duchowych św. Filipa Nereusza do Polski.

Również w innych diecezjalnych Sanktuariach Dni Maryjne odbędą się ze szczególną okazałością. Ponadto łaskę Dnia Maryjnego otrzyma każda parafia bez żadnego wyjątku. Programy i pomoce szczegółowe zostaną we właściwym czasie podane. Zakończenie Dni Maryjnych nastąpi w Radomiu.

Dzisiejsza zapowiedź uroczystości ma na celu zaprosić do gorącej modlitwy kapłanów, alumnów, osoby zakonne i wszystkich wiernych o błogosławieństwo Boże, aby projektowane przeżycia religijne przyczyniły się do pomnożenia chwały Bożej, uwielbienia Maryi, do głębszego związania nas z Ojcem św. i całym Powszechnym Kościołem, do umiłowania diecezji, oraz do uświęcenia dusz. Nie możemy ani na chwilę zapominać o stanowczych słowach Chrystusa Pana: „Beze mnie nic uczynić nie możecie” (J 15, 5). Im szerzej otworzymy wiarą, ufnością i pokorą swe serca do modlitwy, tym więcej otrzymamy darów Bożych do pogłębienia życia chrześcijańskiego.

Módlmy się przeto w świątyniach pod przewodnictwem kapłanów, módlmy się również w swych domach rodzinnych o światło i moce niebieskie, aby jubileuszowy Rok Boży 1968 stał się dla diecezji sandomierskiej czasem miłosierdzia i obfitych łask, czasem głębokiej odnowy duchowej. Niechaj to sprawi Ojciec miłosierdzia i wszelkiej pociechy przez pośrednictwo Matki łaski Bożej, Matki Kościoła i Królowej Polski. Amen.

Bp Piotr Gołębiowski

Sandomierz, dnia 1 stycznia 1968 r.